Ton Koopman

In zijn inmiddels zestigjarige carrière is Ton Koopman, op 2 oktober 1944 geboren in Zwolle, wereldwijd uitgegroeid tot een onomstreden autoriteit op het gebied van de historische uitvoeringspraktijk in het algemeen en het werk van Bach in het bijzonder. Hij is daarmee één van de belangrijkste nog levende pioniers van de historische uitvoeringspraktijk.

 

Die uitvoeringspraktijk was in de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw nog een niche binnen de klassieke muziekscene, maar onder andere de oprichting van het Amsterdam Baroque Orchestra door Ton Koopman in 1979 zorgde voor een omslag. Met dit orkest en het in 1992 opgerichte Amsterdam Baroque Choir veranderde Koopman de wijze waarop onder meer zijn grote liefde, de muziek van Johann Sebastian Bach, werd uitgevoerd en beluisterd.

 

Eigen ensembles

 

Die liefde zat er al vroeg in en bleef toen hij na het gymnasium orgel, klavecimbel en muziekwetenschap in Amsterdam ging studeren. Inmiddels dirigeerde hij ook al zijn eigen Musica Antiqua Amsterdam, de voorloper van het Amsterdam Baroque Orchestra, en in 1973 bracht hij met dit ensemble en het Collegium Vocale Gent van Philippe Herreweghe voor het eerst de Johannes Passion van Bach op historische instrumenten in Nederland op de planken.

 

Met het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir (ABO&C), zoals het ensemble als geheel sinds 1992 heet, zouden nog vele primeurs volgen. Het gezelschap verwierf onder de bezielende leiding van Ton Koopman al snel wereldfaam en geldt als een van de leidende orkesten op het gebied van de historische uitvoeringspraktijk.

 

Gastdirecties

 

Ook als gastdirigent heeft Ton Koopman een breed repertoire dat zich uitstrekt van de barok tot de vroege romantiek en wordt hij veelvuldig uitgenodigd door wereldberoemde orkesten, zoals de Berliner Philharmoniker, New York Philharmonic, Müncher Philharmoniker, Chicago Symphony, San Francisco Symphony en het Koninklijk Concertgebouworkest. Daarbij wordt hij veelvuldig gevraagd om de finesses van de historische uitvoeringspraktijk over te brengen op een ensemble dat doorgaans speelt op moderne instrumenten. Ook staat het repertoire uit de eerste helft van de negentiende eeuw van onder anderen Beethoven, Schubert en Mendelssohn regelmatig op de lessenaar.

 

Bekroonde opnames

 

Internationale waardering kreeg Ton Koopman met zijn ABO&C onder andere voor de integrale opname van alle overgeleverde cantates van Johann Sebastian Bach, bekroond met onder andere de Deutsche Schallplattenpreis ‘Echo Klassik’, de BBC Award 2008 en de Prix Hector Berlioz, en het opera omnia van Dietrich Buxtehude. Sinds 2003 ligt het zwaartepunt van de cd-opnamen bij zijn eigen platenlabel Antoine Marchand dat gedistribueerd wordt door Challenge Classics.

 

Docent en onderzoeker

​

Ton Koopman manifesteert zich ook nadrukkelijk als klavecinist en organist. Hij speelt geregeld samen met zijn vrouw, klaveciniste Tini Mathot, en hij was jarenlang hoofdvakdocent klavecimbel aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Tegenwoordig geeft hij alleen nog masterclasses over de hele wereld. Ook wordt Ton Koopman wereldwijd gerespecteerd als wetenschapper en onderzoeker. Hij kreeg in 2000 een eredoctoraat van de Universiteit Utrecht, is emeritus hoogleraar aan de Universiteit Leiden en in 2016 werd hij onderscheiden met een ereprofessoraat aan de Musikhochschule Lübeck en de Anton Bruckner Privatuniversität in Linz.

 

Onderscheidingen

 

Verder werd hij onder andere geerd met de Bachprijs van de stad Leipzig (2006), de Buxtehude-Preis van Lübeck (2012) en de Bachprijs van de Royal Academy of Music (2014). Ton Koopman is voorzitter van het Internationale Buxtehude Gesellschaft en artistiek directeur van het Franse muziekfestival ‘Itinéraire Baroque’, werd in 2019 voorzitter van het Bach-Archiv Leipzig, is sinds 2024 Honorary Member van de General Music Society of Zurich en kreeg in 2024 de Erepenning van de gemeente Zwolle.

 

Bibliotheek

 

Gedurende zijn carriere bouwde Ton Koopman een imposante bibliotheek op met boeken, oude drukken, bladmuziek en handschriften. Deze bibliotheek kreeg in 2020 een plek bij het Orpheus Instituut in Gent zodat zijn verzameling toegankelijk blijft voor een nieuwe generatie musici, musicologen en onderzoekers en zijn werk ook door volgende generaties kan worden voortgezet.